به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دانشگاه علوم پزشکی گیلان ( گیل وبدا)؛ حوادث رانندگی همچنان یکی از مهم‌ترین علل مرگ و میر و ناتوانی جسمی در کشور است و استان گیلان نیز به دلیل حجم بالای تردد، جاده‌های گردشگری و محورهای کوهستانی، از جمله مناطق پرخطر در این زمینه محسوب می‌شود.

در همین ارتباط، گفت‌وگویی داشتیم با دکتر جمشید محمدی، رئیس اورژانس پیش‌بیمارستانی و مدیریت حوادث دانشگاه علوم پزشکی گیلان، تا درباره ابعاد مختلف این مسئله و راهکارهای مؤثر کاهش حوادث رانندگی گفتگو کنیم.

عامل انسانی؛ منشأ بیش از ۷۰ درصد تصادفات

دکتر محمدی در آغاز گفت‌وگو با اشاره به آمار مأموریت‌های اورژانس استان گفت:تحلیل اطلاعات اورژانس نشان می‌دهد که بیش از هفتاد درصد تصادفات، مستقیماً با رفتار راننده ارتباط دارد؛ از سرعت غیرمجاز و سبقت‌های ناایمن گرفته تا خستگی، استفاده از تلفن همراه و بی‌توجهی به قوانین. در بسیاری از این موارد، جاده و خودرو سالم هستند، اما خطای انسانی حادثه را رقم می‌زند.

وی افزود: در نگاه علمی، تصادف نتیجه هم‌زمان سه عامل "انسان، جاده و وسیله نقلیه" است؛ اما نقش عامل انسانی در کشور ما بسیار پررنگ‌تر از دو عامل دیگر است. به همین دلیل، رویکرد ما در اورژانس گیلان از تمرکز صرف بر امدادرسانی، به سمت پیشگیری رفتاری و فرهنگ‌سازی ترافیکی تغییر یافته است.

رفتارهای پرخطر و ضعف در خودکنترلی

رئیس اورژانس گیلان با نگاهی تخصصی به روان‌شناسی رانندگی اظهار داشت: بسیاری از رفتارهای پرخطر ریشه در ضعف کنترل هیجانات دارند. وقتی راننده در موقعیت استرس‌زا قرار می‌گیرد، اگر آموزش کافی ندیده باشد، ممکن است تصمیمات ناگهانی و پرخطر بگیرد. در حالی که در کشورهای موفق در کاهش تصادفات، آموزش مهارت‌های خودکنترلی و مدیریت خشم بخشی از برنامه‌های رسمی رانندگی است.

او ادامه داد: رانندگی فقط مهارت فنی نیست؛ یک مهارت اجتماعی و روانی است. باید یاد بگیریم که در برابر خطای دیگران، واکنش ایمن و مسئولانه نشان دهیم. متأسفانه گاهی رقابت، عجله و رفتارهای نمایشی، جان انسان‌ها را قربانی می‌کند.

تأثیر مواد مخدر و الکل بر افزایش تصادفات

دکتر محمدی در بخش دیگری از گفت‌وگو به نقش مواد مخدر و مشروبات الکلی در افزایش خطر تصادفات اشاره کرد و گفت: مصرف مواد مخدر سنتی و صنعتی، یا حتی الکل، توانایی تمرکز، تصمیم‌گیری و واکنش سریع را به شدت مختل می‌کند. فرد ممکن است احساس هوشیاری کاذب داشته باشد، در حالی که قدرت کنترل عضلات و میدان دید او کاهش یافته است. مأموریت‌های ما بارها نشان داده که این نوع رانندگی‌ها معمولاً منجر به حوادث شدید و تلفات بالا می‌شوند.

وی افزود:افزایش آگاهی عمومی درباره پیامدهای جسمی و قانونی مصرف مواد هنگام رانندگی ضروری است. برخورد پلیسی لازم است، اما باید در کنار آن آموزش و گفت‌وگوی اجتماعی شکل بگیرد تا فرد قبل از ارتکاب رفتار پرخطر، آگاهانه از آن پرهیز کند.

نقش آموزش و رسانه در کاهش تصادفات

رئیس اورژانس گیلان در ادامه به نقش آموزش، رسانه و نظام آموزشی اشاره کرد و گفت: فرهنگ رانندگی در خلأ شکل نمی‌گیرد. باید از دوران دبستان و حتی پیش‌دبستانی، مفهوم ایمنی، قانون‌پذیری و احترام به حقوق دیگران را به کودکان بیاموزیم. خانواده، نخستین مدرسه رانندگی است؛ وقتی کودک رفتار والدین را در رعایت یا بی‌توجهی به قوانین می‌بیند، همان را در آینده تکرار می‌کند.

او افزود: رسانه‌ها نیز باید از رویکرد حادثه‌محور صرف، به سمت آموزش مستمر و روایت‌های بازدارنده حرکت کنند. تولید محتوای تصویری تأثیرگذار، استفاده از تجربه بازماندگان تصادفات و حضور کارشناسان سلامت در برنامه‌های تلویزیونی می‌تواند اثرگذاری عمیقی بر رفتار اجتماعی داشته باشد.

لزوم همکاری بین‌بخشی برای کاهش آسیب‌ها

دکتر محمدی با تأکید بر نقش هماهنگی دستگاه‌ها گفت: کاهش تصادفات یک مسئولیت چندوجهی است. پلیس راه، راهداری، اورژانس، شهرداری‌ها و نهادهای فرهنگی باید هم‌افزایی داشته باشند. اگر آموزش، زیرساخت، نظارت و فرهنگ‌سازی هم‌زمان انجام شود، نتیجه ملموس خواهد بود. در غیر این صورت، هر دستگاه به‌تنهایی نمی‌تواند این بحران را کنترل کند.

وی همچنین به اهمیت زمان طلایی امدادرسانی اشاره کرد و گفت: در بسیاری از تصادفات، اگر اطلاع‌رسانی سریع‌تر انجام شود و مسیر برای امدادرسانی باز باشد، می‌توان جان مصدومان را نجات داد. مشارکت مردم در تماس به‌موقع با سامانه ۱۱۵ و همکاری در صحنه تصادف، بخشی از فرهنگ ایمنی است.

جمع‌بندی و پیام پایانی

در پایان این گفت‌وگو، رئیس اورژانس گیلان بر اهمیت مسئولیت‌پذیری اجتماعی تأکید کرد و گفت: هر راننده در لحظه‌ای که پشت فرمان می‌نشیند، مسئول جان خود و دیگران است. رعایت قانون نباید از ترس جریمه باشد، بلکه باید از درک ارزش جان انسان‌ها ناشی شود. اگر به جای واکنش، به پیشگیری فکر کنیم، جاده‌های ما امن‌تر، و جامعه‌مان سالم‌تر خواهد بود.

این گفت‌وگو با هدف افزایش آگاهی عمومی درباره پیشگیری از تصادفات و ارتقای فرهنگ ترافیکی انجام شده است.